Biogram patrona SOSW w Strzelnie, dra Jakuba Cieślewicza - Judyma ze Strzelna

W piątek 23.09.2022 obchodziliśmy 40. rocznicę utworzenia SOSW w Strzelnie. Z tej okazji ufundowano nowy sztandar, na którym znajduje się wizerunek dra Jakuba Cieślewicza. Z racji tego wydarzenia uznaliśmy, że postać dra Jakuba Cieślewicza zasługuje na obszerny biogram, który prezentujemy Państwu poniżej.

Dr Jakub Cieślewicz urodził się 16 lipca 1846 r. w Strzelnie jako ostatnie dziecko Józefa i Marianny z Augustynowiczów, właścicieli niewielkiego gospodarstwa rolnego. W wieku 10 lat rozpoczął naukę w trzemeszeńskim gimnazjum, którą musiał przerwać, gdyż wskutek udziału uczniów tegoż gimnazjum w powstaniu styczniowym władze pruskie w marcu 1863 r. zamknęły szkołę. Cieślewicz nie uczestniczył bezpośrednio w walkach. Tak oto wspominał swój udział w powstaniu: „Po zamknięciu gimnazjum […] przebywałem pół roku w domu rodzicielskim i miałem sposobność przewożenia za dawniejszą granicę [prusko-rosyjską, przebiegającą kilkanaście kilometrów od Strzelna – RB] listów i broni oraz przeprowadzania powstańców do oddziałów polskich”. Dalszą naukę kontynuował w Gimnazjum w Inowrocławiu, gdzie w marcu 1866 r. zdał maturę. Następnie studiował medycynę w Gryfii i Halle.

Fragment życiorysu dr. J. Cieślewicza z dnia 30 XII 1929r.

Rewitalizacja grobu rodziców J. Cieślewicza przez Towarzystwo Miłośników Miasta Strzelna - Marianny i Józefa Augustynowiczów - 2005 r.

W 1870 r. otrzymał tytuł doktora wszechnauk lekarskich za pracę pt. „Über Verletzungen des Foetus durch den Geburtsfehlfer” (tłum. „O uszkodzeniu płodu w wyniku wad wrodzonych”). Praca została wysoko oceniona przez niemieckich naukowców, a jej streszczenie opublikował krakowski Przegląd Lekarski. W tym samym roku przerwał studia, gdyż musiał brać udział w wojnie niemiecko-francuskiej. Po jej zakończeniu wrócił na uniwersytet, który ukończył w styczniu 1872 r. egzaminem państwowym i uzyskaniem patentu lekarza praktycznego. Po dopełnieniu służby wojskowej pracował kilka miesięcy w klinikach w Halle, gdzie zachęcano go do poświecenia się pracy naukowej. Cieślewicz zrezygnował jednak z propozycji z powodu śmierci ojca i tęsknoty za krajem.

Świadectwo ukończenia Zjednoczonego Uniwersytetu Fryderykowskiego Halle –Wittenberg studenta J.Cieślewicza

Na początku 1873 r. wrócił do Strzelna i rozpoczął praktykę lekarską. „Rodacy – jak sam wspominał – zaprosili mnie jednakże do pracy społeczno-narodowej”. Zaangażował się w działalność polityczną, gospodarczą i kulturalno-oświatową, zarówno w środowisku lokalnym, jak i w skali całego zaboru pruskiego. Studiując materiały źródłowe do historii Strzelna, szczególnie z XIX i początku XX w., trudno znaleźć polskie stowarzyszenie, instytucję czy przedsięwzięcie, z którym nie byłby związany. Był współzałożycielem Towarzystwa Przemysłowego (1884), Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1894) i Ochotniczej straży ogniowej (1900). Należał do Kółka Rolniczego, Towarzystwa Czytelni Ludowych, Towarzystwa Naukowej Pomocy im. Karola Marcinkowskiego, Dozoru szkolnego i kościelnego. W 1873 r. doprowadził do zarejestrowania w sądzie i został wybrany dyrektorem, założonego w lipcu 1865 r., Towarzystwa Pożyczkowego dla Miasta i Okolicy Strzelna (późniejszy Bank Ludowy). Funkcję dyrektora pełnił społecznie aż do 1920 r., czyli przez 47 lat. Jeszcze dłużej, bo 49 lat, zasiadał w Radzie Miejskiej Strzelna (był radnym w latach 1876-1925). W latach 1886-1890 reprezentował w Sejmie Prowincjonalnym Wielkiego Księstwa Poznańskiego miasta 5 powiatów: gnieźnieńskiego, inowrocławskiego, mogileńskiego, strzeleńskiego i witkowskiego. Ponadto był m.in. delegatem na Sejmik Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Wielkim Księstwie Poznańskim i Prusach Zachodnich, a także członkiem Zarządu Krajowego Ubezpieczenia od Ognia. W 1887 r. zorganizował wśród znajomych i mieszkańców Strzelna zbiórkę pieniędzy na zakup czcionek i innych potrzebnych materiałów, co umożliwiło wydawanie w Strzelnie polskiego czasopisma pt. Nadgoplanin (1887-1891). Należał także do grona jego współpracowników. Po latach napisano o nim, że gazetę „zawsze i wszędzie, słowem i czynem popierał”.

Działalność na tak wielu płaszczyznach wymagała niezwykłego poświęcenia i ofiarności. O celu swoich wysiłków mówił Jakub Cieślewicz podczas poświęcenia chorągwi strzeleńskiego Towarzystwa Przemysłowców w 1888 r., gdy zachęcał „do mrówczej i wytrwałej pracy na polu oświaty i przemysłu, przez co, pomimo tak smutnych dla nas czasów, możemy sobie zapewnić egzystencję języka ojczystego, wiary świętej, historii i tradycji przodków naszych, tego najdroższego klejnotu narodu naszego”. Tą mrówczą pracę „doceniły” władze zaborcze – za swoją działalność znalazł się Cieślewicz na liście osób, które miały zostać internowane w głąb państwa niemieckiego. Plany pokrzyżował jednak wybuch I wojny światowej. Bogata praca społeczna nie przeszkodziła dr. Jakubowi Cieślewiczowi w pracy zawodowej. Swoimi umiejętnościami mógł się wykazać już w 1873 r., gdy w Strzelnie wybuchła epidemia cholery. Z zadania wywiązał się doskonale. Gazeta Toruńska napisała m.in.: „Nadto nie możemy milczeć o tutejszym lekarzu p. Cieślewiczu, który będąc z natury słabowity bynajmniej nie oszczędza siebie, lecz spieszy w każdej chwili z pomocą; i dlatego też wiele rodzin dzięki mu składa za uratowanie drogich im osób”. Nawet władze pruskie doceniły jego poświęcenie i nagrodziły go listem pochwalnym. W 1888 r. został lekarzem strzeleńskiej Kasy Chorych, a jeszcze wcześniej, bo w 1873 r. członkiem Wydziału Lekarskiego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Szerzył także wiedzę z zakresu zdrowia, np. w 1889 r. na posiedzeniu Towarzystwa Przemysłowców mówił „O szkodliwych skutkach używania alkoholu i paleniu tytoniu”, a dwa lata później w Kółku Rolniczym „O chemii w zastosowaniu do gospodarstwa”. W 1890 r. został członkiem „Towarzystwa szerzenia wstrzemięźliwości”, obejmującego swym zasięgiem cały zabór pruski. Był cenionym lekarzem. Tak oto wspominała Cieślewicza jedna z jego pacjentek: „To był dobry lekarz, powiem właściwiej – wspaniały. Jeśli się zgłosiło chorego to niezwłocznie przychodził do domu i udzielał pomocy. Był «poczciwotą» […]. Okazywał życzliwość i troskę o pacjenta. […] Idąc ulicą na spacer rozmawiał niejednokrotnie z mieszkańcami i interesował się ich zdrowiem. […] Stosował nie tylko «taryfę» ulgową, ale biednym udzielał pomocy po prostu za darmo. To był lekarz całkowicie oddany sprawie człowieka”. „Był poszukiwanym – pisały w 1922 r. Nowiny Lekarskie – wysoko cenionym, kochanym i uwielbianym”. W styczniu 1919 r. Cieślewicz po raz kolejny udowodnił, że był lekarzem – patriotą, bowiem podczas powstania wielkopolskiego udzielał pomocy walczącym w Strzelnie powstańcom. W piśmie do wojewody poznańskiego z 1922 r. starosta strzeleński stwierdził, że w czasie walk Cieślewicz „ […] nieustraszenie, z zaparciem się siebie, narażony w każdej chwili na dosięgnięcie nieprzyjacielskiej kuli, niósł pomoc lekarską”. Sam Cieślewicz o swoim udziale w powstaniu napisał m.in.: „W czasie jeszcze walki zawezwano mnie przez pp. St. Muszyńskiego i Płócienniczaka do opatrzenia rannych. Znalazłem ich w domu p. Küchla, leżącego naprzeciw lazaretu powiatowego [szpital przy ul. Powstania Wlkp. – RB], skąd kazałem przynieść nosze do przetransportowania do lazaretu do opatrzenia. W tej pracy przybył mi z pomocą p. dr [Roman] Konkiewicz […]”.

Po odzyskaniu niepodległości Jakub Cieślewicz, pomimo podeszłego wieku (miał wtedy ponad siedemdziesiąt lat), nadal angażował się w życie Strzelna. Jak już wspomniano, do 1925 r. zasiadał w Radzie Miejskiej – w kadencji 1921-1925 był radnym z ramienia endeckiego Związku Ludowo-Narodowego. Zasiadał ponadto w Radzie Nadzorczej Spółdzielni „Rolnik” oraz kujawskim oddziale Związku Lekarzy Rzeczypospolitej Polskiej. Do końca życia nie zrezygnował z pracy społecznej – jeszcze w 1928 r. należał do komitetu, który zamierzał uczcić 10. rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego budową w Strzelnie Pomnika Serca Jezusowego.

Państwo polskie nie zapomniało o wielkim patriocie i lekarzu. Za swoją działalność otrzymał w 1923 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a jeszcze wcześniej Medal

Pamiątkowy Powstańców Wielkopolskich. Strzelno także uczciło zasługi doktora nadaniem mu w lutym 1922 r. ( według T. Buszy) tytułu Honorowego Obywatela Miasta Strzelna. Ponadto burmistrz Strzelna Tadeusz Busza dedykował Cieślewiczowi swoją książkę pt. Strzelno. Krótki opis historyczny i statystyczny, wydaną prawdopodobnie w 1928 r.

Ukoronowaniem bogatego życia dr. Jakuba Cieślewicza był dzień 29 lipca 1930 r. – jubileusz 60-lecia pracy zawodowej. Do komitetu honorowego przygotowania uroczystości należeli m.in. wojewoda poznański Roger hr. Raczyński i ks. biskup Antoni Laubitz. Jubileusz został poprzedzony odnowieniem Cieślewiczowi przez Uniwersytet w Halle dyplomu doktora. W dniu jubileuszu całe miasto tonęło w barwach państwowych, a w niektórych miejscach ustawiono bramy triumfalne. Uroczystości rozpoczęła Msza św., po której biskup Laubitz wręczył Jubilatowi order papieski „Pro Ecclesia et Pontifice”. Później zwołano uroczyste posiedzenie Rady Miejskiej, po którym odbył się bankiet. Podczas posiedzenia Rady odsłonięto w sali zebrań portret Jubilata, aby – jak wyraził się burmistrz Radomski – „ […] Twoja świetlana, na wskroś czysta postać, otoczona aureolą bojownika za sprawę narodową i okryta nimbem dobroczyńcy tutejszej ludności, jak najdłużej wśród należnego ci miru i szacunku przyświecała nam przykładem, jak należy pojmować cel życia i kochać ojczyznę i Naród”.

Uroczystości związane z diamentowym jubileuszem pracy zawodowej były ostatnim przejawem uznania zasług dr. J. Cieślewicza za jego życia. Zmarł 20 sierpnia 1930 r. Jego ciało spoczęło na cmentarzu przy ul. Kolejowej.

Imieniem dra Jakuba Cieślewicza nazwano Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy przy ul. Parkowej.

Uroczystości pogrzebowe dra J.Cieślewicza

J. Cieślewicz w otoczeniu osób duchownych i świeckich. Stoj.od lew. dr M.Nickelman, W. Szuda, Wesołowski, ks. B. Jaśkowski, Fr Wegner, I Świątkiewicz, NN. Siedzą od lew. ks. R. Sołtysiński, W. Petkowski, dr Cieślewicz, ks. prał. W Woliński, ks. L Kittel, ks. St. Kubski, NN, dr. Z. Zakrzewski

Jubileusz 50 - lecia pracy doktorskiej   Rada Nadzorcza, Zarząd i członkowie Banku Ludowego w Strzelnie - 1930 r.