22 stycznia 1863 roku wybuchło Powstanie Styczniowe. Uroczystości związane z rocznicą odbyły się w Strzelnie pod wikariatem, a przed ówczesnym lazaretem powstańczym, który założyła Emilia Sczaniecka. Rys historyczny przybliżył zebranym Jacek Sech.

Emilia Sczaniecka (20 V 1804 - 11 V 1896), urodziła się w Brodach w Wielkopolsce. W czasie powstania listopadowego organizowała w Warszawie pomoc medyczną dla żołnierzy polskiej armii. Filantropka, właścicielka Pakosławia, pomoc powstańcom niosła także podczas powstania wielkopolskiego w 1848 r. i styczniowego w 1863 r. Utworzyła w Strzelnie Lazaret dla rannych żołnierzy Powstania Styczniowego. Pochowana została w Michorzewie. Współpracowali z nią lekarze, którzy  byli zatrudnieni w funkcjonującym od połowy XIX w. szpitalu miejskim: dr Teofil Matecki — patriota poznański, dr Ferdynand Gorczyca oraz dr Rudolf Jordan.

Lazaret został założony w połowie maja 1863 roku przez Emilię Sczaniecką za wiedzą i zgodą władz Pruskich, które żądały zawsze wykazu przebywających w nim rannych powstańców. Przez rok działalności mimo limitu miejsc, przebywało w nim nawet do 200 powstańców, a pomoc znalazło blisko tysiąc osób, także Rosjan i Prusaków. Miał on dobrą lokalizację, gdyż w pobliżu granicy zaborów: pruskiego i rosyjskiego, toczyły się krwawe walki. Lazaret działał do 22 czerwca 1864 r.

O dr. Jordanie, który leczył rannych w tutejszym lazarecie czytamy w Rocznikach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk

Dr. Rudolf Jordan urodził się w Wojnowicach pod Lesznem 1833 roku. Do gimnazyjum uczęszczał w Lesznie a nauce medycyny poświęcił się w Berlinie, od roku zaś 1857 w Gryfii. Wydał jako dyssertacyą rozprawę: De infantum pleu-ritide. Gryphiae. 1860 r. — W pam. tow. lek. warsz. T. XLIX, Btr. 126, r. 1863 pomieścił pracę: Choroby robotników w fabrykach stalowych. W r. 1863 nader wielkie położył zasługi jako lekarz ordynujący w lazarecie w Strzelnie, który tamże utworzyła czcigodna panna Emilia Sczaniecka. Stąd przeniósł się do Buku, gdzie praktykę przerwać musiał podczas wojny prusko-austryackiej. Zmarł w Buku na tyfus r. 1868 7 marca.

Wśród poległych powstańców i osób związanych ze strzeleńskim lazaretem pochowanych na Starym Cmentarzu w Strzelnie możemy wspomnieć: Jakuba Cieślewicza Ferdynanda Gorczycę, Aleksandra Jacoba,  Ludwika Jasińskiego,  Siemianowskich i Strzeleckich.

Emilia Sczaniecka (20 V 1804 - 11 V 1896), urodziła się w Brodach w Wielkopolsce. W czasie powstania listopadowego organizowała w Warszawie pomoc medyczną dla żołnierzy polskiej armii. Filantropka, właścicielka Pakosławia, pomoc powstańcom niosła także podczas powstania wielkopolskiego w 1848 r. i styczniowego w 1863 r. Utworzyła w Strzelnie Lazaret dla rannych żołnierzy Powstania Styczniowego. Pochowana została w Michorzewie.

Akt zgonu E. Sczanieckiej

Teodor Teofil Matecki (25 IV 1810 - 15 V 1886), urodził się w Poznaniu. Brał udział w powstaniu listopadowym, odznaczony Virtuti Militari. W 1833 r. zdał maturę we Wrocławiu, doktorem medycyny został w 1837 r. Wybitny działacz społeczny oraz niepodległościowy. Rannymi powstańcami opiekował się podczas powstania wielkopolskiego w 1848 r. i styczniowego w 1863 r.

Karol Ferdynand Gorczyca urodził się około 1816 r. w Prusach Wschodnich, w rodzinie protestanckiej wyższego nauczyciela Gimnazjum Ewangelickiego w Ełku prof. Gortzitzy. Po skończeniu Gimnazjum w Ełku rozpoczął studia na Uniwersytecie Albertyna w Królewcu, gdzie studiował teologię ewangelicką. Jednak uznał, że ten kierunek nie interesuje go za bardzo, dlatego przerwał studia i podjął naukę na Uniwersytecie Medycznym w Greifswaldzie (Gryfii), którą ukończył w 1842 r. Po odbyciu stażu w 1843 r. osiadł w Strzelnie. Był w okresie powstania styczniowego najbardziej szanowanym przez strzelnian i bardzo aktywnym lekarzem w Lazarecie utworzonym przez E. Sczaniecką . W 1848 r. 23 marca 1848 r. wszedł w skład miejscowego Komitetu Narodowego Polskiego.

Dr Jakub Cieślewicz urodził się 16 lipca 1846 r. w Strzelnie jako ostatnie dziecko Józefa i Marianny z Augustynowiczów, właścicieli niewielkiego gospodarstwa rolnego. W wieku 10 lat rozpoczął naukę w trzemeszeńskim gimnazjum, którą musiał przerwać, gdyż wskutek udziału uczniów tegoż gimnazjum w powstaniu styczniowym władze pruskie w marcu 1863 r. zamknęły szkołę. Cieślewicz nie uczestniczył bezpośrednio w walkach. Tak oto wspominał swój udział w powstaniu: "Po zamknięciu gimnazjum [?] przebywałem pół roku w domu rodzicielskim i miałem sposobność przewożenia za dawniejszą granicę [prusko-rosyjską, przebiegającą kilkanaście kilometrów od Strzelna RB] listów i broni oraz przeprowadzania powstańców do oddziałów polskich". Dalszą naukę kontynuował w Gimnazjum w Inowrocławiu, gdzie w marcu 1866 r. zdał maturę. Następnie studiował medycynę w Gryfii i Halle. [Źródło: Folder TMMS odr Jakubie Cieślewiczu].