Najbogatsze samorządy 2023 roku! „Wspólnota” zbadała sytuację finansową samorządów u progu nowej kadencji. Poprzedni rok był specyficzny, naznaczony inflacją, wzrostem kosztów w gospodarce, transferami finansowymi przyznawanymi w pewnym stopniu uznaniowo przez rząd PiS. Jak wpłynęło to na zamożność JST?

Jak podkreślają autorzy rankingu prof. Paweł Swianiewicz, kierownik Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz Julita Łukomska, adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, rok 2023 był niestety kolejnym rokiem spadku dochodów własnych w większości kategorii polskich. W powiatach i miastach na prawach powiatu realny spadek w trakcie kadencji wynosił ponad 10 proc. Biorąc pod uwagę niemal ciągły wzrost PKB w tym okresie, świadczy to o marnej kondycji JST.

Poniżej wykresy z ostatnich lat.

[FOTORELACJA]967[/FOTORELACJA]

Kategorią dochodów, która dramatycznie pogorszyła się w kadencji 2018–2023, były wpływy z tytułu udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych. Dane z roku 2022 wskazują, że w zakresie przyznawanych uznaniowo rekompensat szczególnie zaniedbane były duże miasta, ale dane za rok 2023 ilustrują podobną skalę spadku już we wszystkich kategoriach samorządów. Realna wielkość tych środków była w 2023 r. o około 30 proc. niższa niż na początku kadencji!

Poważną konsekwencją dla budżetów JST są zmiany wielkości nadwyżki operacyjnej netto. Szczególnie dramatycznie sytuacja wygląda w miastach na prawach powiatu, w których nadwyżka operacyjna w 2023 r. szorowała po dnie, była bliska zeru. Dodajmy, że w 2023 r. prawie 40 proc. (dokładnie 26) dużych miast zanotowało deficyt budżetu bieżącego. Był to drugi kolejny tak zły rok, w 2022 r. negatywny wynik bieżący miały 22 miasta. We wcześniejszych, też niełatwych, latach było to zazwyczaj kilka miast.

Jak przygotowano ranking? Zastosowana metoda obliczania wskaźnika będącego podstawą zestawienia jest identyczna jak w poprzednich latach. Pominięte zostały wpływy z dotacji celowych. Wpływ wielkiej, jednorazowej dotacji inwestycyjnej potrafi wywindować samorząd wysoko w rankingu. Jest to awans incydentalny i niemający związku z trwałym wzrostem zamożności budżetu. Wpływające do budżetu dochody zostały skorygowane na dwa sposoby.

Po pierwsze, odjęte zostały składki przekazywane przez samorządy w związku z subwencją równoważącą (regionalną w przypadku województw) – tak zwany podatek janosikowy. Po drugie, do faktycznie zebranych dochodów dodano skutki zmniejszenia stawek, ulg i zwolnień w podatkach lokalnych (chodzi o to, aby porównywać faktyczną zamożność, a nie skutki podejmowanych w gminach autonomicznych decyzji odnoszących się do polityki fiskalnej). Ta poprawka odnosi się wyłącznie do samorządów gminnych, bo powiaty i województwa nie podejmują żadnych decyzji odnoszących się do podatków.

Skorygowane w ten sposób dochody podzielone zostały przez liczbę ludności każdej jednostki samorządowej.

Gazeta Wspólnota

Autorzy rankingu:

Paweł Swianiewicz profesor ekonomii, kierownik Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Julita Łukomska adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego

Per capita w gminach: 

Kruszwica kujawsko-pomorskie per capita 4230,34
Janikowo kujawsko-pomorskie 4634,32
Gniewkowo kujawsko-pomorskie 4206,30
Inowrocław kujawsko-pomorskie 4396,93
Strzelno kujawsko-pomorskie 4109,72
Radziejów kujawsko-pomorskie 4165,46
Radziejów kujawsko-pomorskie 4203,24 (gmina wiejska)
Piotrków Kujawski kujawsko-pomorskie 4604,6
Mogilno kujawsko-pomorskie 4321,10
Jeziora Wielkie kujawsko-pomorskie 4079,93
Dąbrowa kujawsko-pomorskie 4941,69
Pakość kujawsko-pomorskie 4072,65
Rojewo kujawsko-pomorskie 4441,53
Złotniki Kujawskie kujawsko-pomorskie 4501,65

[ZT]9206[/ZT]

[ZT]9204[/ZT]

[ZT]9202[/ZT]